BẠN ĐÃ BIẾT NHỮNG ẨN DỤ TRONG CUỘC SỐNG CỦA MÌNH LÀ GÌ CHƯA?
“Ẩn dụ có lẽ là một trong những tiềm năng hiệu quả nhất của con người. Hiệu quả của nó gần như là thần kỳ, và hình như nó là một công cụ sáng tạo màThượng đế đã để sót lại trong một tạo vật của Người”
Jose Ortega Y Gasset
Như chúng ta đã biết,
có rất nhiều công cụ và thậm chí có nguyên cả một kho kỹ năng để ta có thể thay
đỏi các trạng thái cảm xúc bao gồm:
·
Chức
năng sinh lý
·
Tiêu
điểm
·
Các
câu hỏi
·
Các
khuôn mẫu phụ
·
Sử
dụng từ ngữ chuyển đổi
·
Các
ẩn dụ
·
Khoa
điều khiển bằng liên tưởng
·
Các
niềm tin
·
Tương
lai thôi thúc
·
Các
giá trị
·
Các
nguyên tắc
·
Các
kinh nghiệm để đối chiếu
·
Cá
tính
Trong khuôn khổ
bài chia sẻ này tôi chỉ xin đề cập tới sức mạnh của những ẩn dụ trong đời sống
chúng ta là như thế nào?
Ắt hẳn bạn đã nghe đâu có câu này, “Cuộc đời là những chuyến đi”. Đúng thế, cuộc đời đúng là những chuyến đi đối với những người phải đi nhiều, hay đơn giản hơn là họ muốn khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên và con người xung quanh. Với họ, được đi đâu đó cả là một niềm vui, cả là điều mong ước và cả là mơ ước, thậm chí là “việc cần phải làm trước khi chết nữa kìa”.
“Sẽ là một cực
hình nếu giao cho mình công việc “ăn rồi ngồi một chỗ” và chẳng bén mảng đi đâu
xa, cứ luẫn quẫn quanh không gian sống với mình” – một người bạn tâm sự cùng
tôi vậy.
Đó là một ẩn dụ, đối
với người bạn của tôi thì cuộc đời không phải là một cuộc chơi phải có kẻ thắng
người bại, không phải một cuộc chiến đấu tranh sinh tồn anh chết tôi sống, mà
chỉ đơn giản là “cuộc đời là những chuyến đi”. Nói cách khác người bạn mình chọn
hình ảnh ẩn dụ cho cuộc đời là “những chuyến đi”.
Vậy thì có một câu
hỏi đặt ra, đó là “WHAT IS ẨN DỤ?”
Để hiểu thế nào là
ẩn dụ, trước tiên chúng ta cần hiểu thế nào là các ký hiệu hay biểu tượng?
Xem nhé, điều gì
gây cho bạn ấn tượng trực tiếp hơn: cụm từ “tai nạn giao thông” hay là cảnh tượng
“máu me đầm đìa, xác của một người nằm gọn trong gầm xe tải lớn”? Hẳn là cảnh
tượng ấy sẽ tạo cho bạn những cảm xúc mạnh mẽ và tích cực hơn. Bây giờ bạn chuyển
kênh tivi và đột nhiên nhìn thấy hình của đội tuyển đá bóng mà bạn yêu thích,
hình ảnh đầu tiên và cuối cùng xuất hiện trong tâm trí bạn có phải là logo của
đội bóng ấy không nhỉ? Thậm chí bạn nhìn vào móc khóa của mình cũng có logo ấy,
kể cả hình nền chiếc điện thoại thân yêu cũng chễnh chệ hình ảnh logo kia.
Trong lịch sử loài người, các biểu tượng luôn được sử dụng để khơi dậy phản ứng
cảm xúc và hình thành thái độ của con người. Nhiều thứ có thể được dùng làm biểu
tượng: hình ảnh, âm thanh, đồ vật, hành động và tất nhiên, ngôn t. Nếu ngông từ
là những biểu tượng, thì ẩn dụ là những
biểu tượng cao độ.
Vậy biểu tượng là
gì? Mỗi khi chúng ta muốn cắt nghĩa hay
truyền đạt một khái niệm bằng cách bảo rằng nó giống với một cái gì khác, là
chúng ta đang dùng biểu tượng. Trong
thực tế, hai điều có thể chỉ giống nhau chút ít, thế nhưng nếu chúng ta đã quen
thuộc với một điều thì sẽ dễ hiểu điều kia. Ẩn dụ là những biểu tượng và vì
thế chúng có thể tạo thành cường độ cảm xúc nhanh và đầy đủ hơn nhiều so với những
từ chúng ta quen dùng. Ẩn dụ có thể biến đổi chúng ta ngay tức khắc.
Chúng ta thường
xuyên suy nghĩ và nói bằng phép ẩn dụ. Khi chúng ta nói: “tôi mở cờ trong bụng”,
người ta hiểu ngay chúng ta đang có điều gì rất phấn khởi. “Như chim xổ lồng”,
“Vui như cá gặp nước”, … là một ít trong vô số những hình ảnh ẩn dụ chúng ta gặp
thường ngày và nghe đến là chúng hiểu
ngay ngụ ý của nó.
Ẩn dụ có thể tạo
nên sức mạnh để chúng ta mở rộng và làm giàu kinh nghiệm của mình. Nhưng nếu
không chú ý, khi chấp nhận một ẩn dụ, có thể chúng ta cũng sẽ mắc phải những niềm
tin hạn hẹp đi theo ẩn dụ đó.
Trong suốt nhiều
năm, các nhà vật lý học đã sử dụng hình ảnh ẩn dụ về hệ mặt trời để mô tả tương
quan cấu trúc nguyên tử gồm hạt nhân và electron. Ẩn dụ này có ưu điểm gì? Nó
trực tiếp giúp cho sinh viên hiểu mối tương quan giữa nguyên tử và một điều mà
họ đã biết trước rồi. Các sinh viên có thể ngay lập tức hình dung hạt nhân của
nguyên tử như là mặt trời còn các electron như là các hành tinh quay quanh nó.
Vấn đề ở đây là khi sử dụng hình ảnh ẩn dụ này, các nhà vật lý đã vô tình chấp
nhận giả định là các điện tử luôn luôn ở trên những quỹ đạo cách đều nhân, giống
như các hành tinh luôn ở trên những quỹ đạo cách đều mặt trời. Nhưng đây là một
giả định không chính xác và hạn chế. Và quan niệm này đã làm tê liệt các nhà vật
lý trong suốt nhiều năm liền vì nó không giúp giải quyết được nhiều vấn đề liên
quan tới nguyên tử, vì họ đã chấp nhận một loạt giả định không chính xác di
hình ảnh ẩn dụ này tạo ra. Ngày nay, chúng ta biết rằng các điện tử không ở
trên một quỹ đạo cách đều nhân mà chúng thay đổi khoảng cách với nhân một cách
liên tục và không ở cố định. Kết quả là chúng ta có một bước đột phá trong hiểu
bết về năng lượng nguyên tử.
Quay trở lại với
thực tại, lấy một ví dụ cụ thể về cuộc đời đối với tôi là như thế nào? Với tôi
có rất nhiều hình ảnh ẩn dụ hay nói cách khác là định nghĩa về cuộc đời.
Cuộc đời sinh viên
cần phải chinh phục những đỉnh cao, những cuộc thi… Vậy là có một khoảng thời
gian tôi tham gia vào các cuộc thi sân chơi địa phương, sân chơi quốc gia và
tương lai là quốc tế.
Cuộc đời là những
chuyến đi, và thực tế là tôi cũng đã đi được trên dưới 10 địa phương khác nhau
trên đất Việt Nam.
Cuộc đời là hành
trình tìm kiếm hạnh phúc, và tôi đã đi tìm kiếm được rất nhiều định nghĩa về hạnh
phúc để chọn cho mình một định nghĩ phù hợp với bản thân.
Cuộc đời là sống
và trải nghiệm, tôi lao đầu tham gia vào các hành trình, các khóa học, các
chương trình và thu về cho mình rất nhiều thứ hữu ích để biết mình cần gì, mình
thiếu gì, mình đang có gì…
Cuộc đời là cảm nhận
hạnh phúc khi được có mặt trong từng phút giây, tôi tìm hiểu về thiền từng phút
giây và trải nghiệm nó rồi cảm nhận về nó.
Cuộc đời là chuỗi
ngày để mình được sống thực, và tôi bắt đầu chọn cho mình giá trì sống thực với
bản thân.
Trong những ẩn dụ
kể trên, ẩn dụ nào thích hợp cho cuộc đời? Chắc hẳn tất cả các ẩn dụ ấy đều ích
lợi vào những thời điểm khác nhau, vì nó giúp bạn hiểu rõ những khía cạnh khác
nhau của cuộc đời để có những thay đổi. Và hãy nhớ, mọi ẩn dụ đều có lợi ích trong một số hoàn cảnh và những giới hạn trong
những hoàn cảnh khác.
Vậy điều này sẽ được ứng dụng như thế nào trong cuộc sống?
Hiện nay tôi đang
tập trung cho việc học anh văn, trong quá trình theo học cùng người thầy kính mến,
tôi có được rất nhiều cảm xúc. Cảm xúc lớn nhất mà tất cả học viên ở đấy mà ai
cũng có thể cảm nhận được, đó là áp lực. Thầy tạo cho chúng tôi rất nhiều áp lực
chỉ để chúng tôi dành thời gian để học tiếng anh ở nhà, làm bài tập về nhà. Vậy
là có giai đoạn tôi chọn ẩn dụ là “học tiếng anh là quá trình vượt qua áp lực”
thế là trong thời gian ấy tôi luôn cảm thấy nhiều áp lực, áp lực buộc phải học
bài, làm bài. Đến một thời gian sau tôi kiểm chứng lại, ẩn dụ này tuy là mang lại
cho tôi cảm giác buộc phải học nhưng mà vô tình tôi cảm thấy áp lực quá và
không cảm nhận được niềm vui hay là điều gì khác, thế là tôi quyết định thay đổi
hình ảnh ẩn dụ cho mình. Tôi chọn ẩn dụ mới “học tiếng anh là sự tiến bộ từng
ngày, từng ngày”. Kết quả có sự chuyển biến hẳn, dù áp lực vẫn có tồn tại nhưng
đó không phải là điều mà chú tâm cảm nhận nhiều như trước nữa, mà thay vào đó
là cảm giác thấy mình tiến bộ hơn từng ngày, tốt hơn từng ngày. Nếu hôm nào thấy
mình chưa có tiến bộ y như là ngày đó ăn không ngon, ngủ không yên mỗi khi nghe
hay nghĩ về hay thấy tiếng anh rồi đó. Đúng là ẩn dụ này giúp tôi làm chủ cảm
xúc tốt hơn nhiều :D
Tôi lấy ví dụ về mục
tiêu tiếng anh của mình để nói lên một điều rằng, trong cuộc sống bạn có rất
nhiều mục tiêu, và nếu bạn chọn được ẩn dụ cho mục tiêu của mình mà giúp bạn tạo
động lực, giúp bạn làm chủ cảm xúc của mình, giúp bạn vui tươi và hạnh phúc hơn
thì cuộc đời đối với bạn sẽ ngập tràn những niềm vui.
Chọn cho mình ẩn dụ phù hợp là một cách làm chủ cảm
xúc của mình rất hữu hiệu và là một cách để làm chắc chắn bộ rễ của mình, giúp
bạn vươn xa hơn sau này.
P/S: tôi chia sẻ
trải nghiệm của mình, một phần là giúp cho bạn đọc tìm được điều gì đó bổ ích
cho mình, một phần là để nhắc nhở bản thân mình “Sống với những điều mình chia
sẻ” & “Chia sẻ những điều mình sống”. Cám ơn bạn đã đọc bài này. Rất mong
nhận được sự góp ý và cả góc nhìn khác về vấn đề này :)
ABOUT THE AUTHOR
Hello We are OddThemes, Our name came from the fact that we are UNIQUE. We specialize in designing premium looking fully customizable highly responsive blogger templates. We at OddThemes do carry a philosophy that: Nothing Is Impossible
0 nhận xét:
Post a Comment